जन्माष्टमी इत्यर्थः कृष्णस्य जन्मदिवसः । सम्पूर्णे भारते जन्माष्टमी पूर्णश्रद्धया भक्त्या च आचर्यते।

जन्माष्टमी इत्यर्थः कृष्णस्य जन्मदिवसः । सम्पूर्णे भारते जन्माष्टमी पूर्णश्रद्धया भक्त्या च आचर्यते।
पौराणिकधार्मिकग्रन्थानुसारं भाद्रपदमासस्य कृष्णपक्षस्य अष्टम्याम् अर्धरात्रौ रोहिणीनक्षत्रे देवकी-वासुदेवयोः (श्रीकृष्णस्य) पुत्रत्वेन जन्म प्राप्य पृथिवीं पापेभ्यः मुक्तिं कृतवान् । स्मार्तवैष्णवसम्प्रदायस्य जनाः भिन्नभिन्नरूपेण जन्माष्टमीं मन्यन्ते । श्रीमद्भागवतं प्रमाणं गृहीत्वा स्मार्तसंप्रदायस्य अनुयायिनः चन्द्रोदयव्यापनीम् अष्टमी अर्थात् रोहिणीनक्षत्रे जन्माष्टमीं मन्यन्ते, यदा तु वैष्णवा: आस्तिकाः उदयकालव्याप्ताष्टम्यां उदयकालरोहिणीनक्षत्रे च जन्माष्टमीपर्वम् आचरन्ति।

श्रीकृष्णस्य अथवा शालिग्रामस्य मूर्तिं क्षीरदधिमधुयमुनाजलादिभिः अभिषिक्तं भवति तथा च शोडाशोपाचारविधिना भगवत: श्रीकृष्णस्य पूजनं भवति।
भगवान् अलङ्कृतः, झूलनेन च डुलति, अस्मिन् दिने भक्ताः अर्धरात्रे यावत् पूर्णतया उपवासं कुर्वन्ति। जन्माष्टमी-रात्रौ जागरणं कीर्तनं च क्रियते, अर्धरात्रौ शंख-घण्टी-ध्वनिना श्रीकृष्णस्य जन्मदिवसस्य उत्सवस्य समाप्तिः भवति । अस्मिन्दिवसे कष्टहरणाय श्रीकृष्णस्य प्रमुखश्लोक: मन्त्ररूपेणास्ति- ” कृष्णाय वासुदेवाय हरये परमात्मने।
प्रणत क्लेशनाशाय गोविन्दाय नमो नमः”।